poniedziałek, 26 marca 2012

Ból promieniujący do kończyny dolnej- czy to zawsze dyskopatia? Fakty i mity dotyczące „wypadających dysków”


Ból promieniujący do kończyny dolnej- nazywany rwą kulszową- jest zjawiskiem bardzo powszechnym. Wg definicji rwa kulszowa to „zespół chorobowy, charakteryzujący się bólem promieniującym od okolicy lędźwiowo-krzyżowej do pośladka oraz przeważnie wzdłuż tylnej lub tylno-bocznej powierzchni kończyny dolnej ”
Powszechnie uważa się, że jedyną przyczyną bólów promieniujących jest konflikt korzeniowo-dyskowy („wypadnięty dysk”). Jednak codzienna praktyka pokazuje, że przyczyna dolegliwości leży zazwyczaj w innych strukturach.

Fakty dotyczące dysków
Krążek międzykręgowy (dysk) jest „poduszką” amortyzującą wstrząsy między kręgami od drugiego szyjnego do kości krzyżowej. Składa się z pierścienia włóknistego, który wypełniony jest jądrem miażdżystym. Jądro działa jak łożysko- podczas skłonu w przód przesuwa się w tył, przy skłonie w tył przesuwa się w przód, i tak przeciwnie do kierunków ruchu tułowia.
Aktywny konflikt korzeniowo- dyskowy.
Jądro miażdżyste uciska na korzeń nerwowy

Krążek zbudowany jest w ponad 90% z wody. Z wiekiem tej wody zaczyna ubywać. Konsekwencją jest obniżenie wysokości dysku oraz zmniejszenie sprężystości pierścienia. Wówczas na zdjęciu rentgenowskim widzimy mniejsze przestrzenie między kręgami- w opisie pojawia się diagnoza „dyskopatia”. Określenie to świadczy o zmniejszaniu się funkcji amortyzacyjnej krążka międzykręgowego, natomiast nie świadczy o pękaniu jego zewnętrznych warstw. 
W wyniku przeciążeń jakim ulega dysk w ciągu dnia, może dojść do osłabienia warstw pierścienia i w konsekwencji do pęknięcia od wewnątrz, czyli wypukliny jądra miażdżystego. Kolejnym etapem jest pęknięcie całego pierścienia włóknistego, czyli przepuklina jądra miażdżystego- w takiej sytuacji wysunięty fragment jądra może mieć kolizję z nerwem. Wówczas mówimy o konflikcie korzeniowo-dyskowym („wypadnięty dysk”).
 
Najczęstsze przyczyny przeciążeń dysku to:
  • „siedzący” tryb życia.
  •  niewłaściwy sposób siedzenia- ze skłonem w przód w odcinku lędźwiowym, który osłabia zewnętrzną i tylną część pierścienia dysku.
  • niewydolne mięśnie brzucha (słaba stabilizacja tułowia przez mięsień poprzeczny brzucha).
  • nieprawidłowe podnoszenie ciężarów.
    Przy słabej stabilizacji przez mięsień poprzeczny brzucha podniesienie 5 kg na prostych nogach i przy schylonych plecach, na 1 cm² dysku L5 działają siły ścinające ok. 800 kg. Złe nawyki dźwigania systematycznie osłabiają pierścień dysku.
  • predyspozycje genetyczne.

Mity dotyczące dysków
Kiedy pojawia się ostry ból odcinka lędźwiowego przyzwyczailiśmy się mówić „wypadł mi dysk”. Jednak czy dysk naprawdę może wypaść? Nie może! Nie ma w ciele takiej możliwości, gdyż  kręgosłup otoczony jest bardzo silnymi mięśniami i więzadłami!
Wyobrażając sobie wypadnięty dysk szukamy terapii, która wstawi dysk na swoje miejsce. Bywają terapeuci, którzy oferują „bezbolesne wciskanie dysków”, „nastawianie dysków”, „nastawianie kręgosłupa” itp. Używanie takich sformułowań jest nieprawidłowe, gdyż nie ma fizycznej możliwości by ręcznie wstawić dysk na swoje miejsce.
Możemy mówić o jądrze miażdżystym, które „wypadło”, jednak również jego nie można „nastawić” zabiegami manualnymi. Zabiegi ręczne na segmentach ruchowych kręgosłupa z przepukliną są niedozwolone, gdyż mogą pogorszyć stan wytrzymałości pierścienia krążka międzykręgowego. Terapia manualna, wykonywana przez specjalistów, nie ma na celu zmiany ustawienia kręgów względem siebie czy naprawy dysku. Celem terapii ręcznej jest doprowadzenie do równowagi połączeń partnerów stawowych oraz równowagi mięśniowej poprzez użycie celowanych technik badawczych i zabiegowych.

Dlaczego przyjmuje się, że bóle promieniujące pochodzą tylko i wyłącznie z dyskopatii? Dlatego, że diagnoza stawiana jest w oparciu o badania obiektywne (głównie rezonans magnetyczny), w których poszukuje się zmian w strukturze kręgosłupa. Podrażnionych więzadeł i torebek stawowych stawów międzywyrostkowych oraz nadmiernie napiętych mięśni nie widać w rezonansie, stąd nie uznaje się ich jako źródło dolegliwości.
Jednak w świecie nauki pojawia się coraz więcej publikacji mówiących o tym, że dyskopatia jest wykrywana także u osób, które nigdy nie skarżyły się na dolegliwości bólowe! Przykładem mogą być wyniki badań przeprowadzonych na amerykańskich żołnierzach tuż przed wylotem do Iraku. Zostali oni gruntownie przebadani przez rodzimą armię. Oprócz podstawowych badań (EKG, morfologia, ciśnienie tętnicze krwi itd.) wykonany został u nich rezonans magnetyczny. Okazało się, że u 70% żołnierzy została wykryta dyskopatia jedno lub wielopoziomowa! Jednak ci młodzi, w sile wieku, mężczyźni nigdy nie uskarżali się na jakiekolwiek dolegliwości bólowe!
Szacuje się, że u ok. 80% dorosłej populacji zdiagnozowanoby dyskopatię gdyby ta poddała się badaniu rezonansem magnetycznym. Stąd na świecie pojawia się coraz więcej doniesień obalających teorię jakoby to dyskopatia była jedyną przyczyną bólu promieniującego.
Daje ból tylko wtedy kiedy jest aktywna!


Terapia Manualna w Modelu Holistycznym dysponuje narzędziami diagnostycznymi które różnicują czy ból promieniujący tyłem nogi wynika z aktywnego konfliktu korzeniowo-dyskowego czy z innych struktur.
Przy aktywnym konflikcie korzeniowo-dyskowym („wypadnięty dysk”), pacjent najczęściej zgłasza ostry ból promieniujący jak po drucie po tylno-bocznej powierzchni uda. Postawa pacjenta jest wyboczona w biodrze, a ruchy tułowia ograniczone bólowo.
Aktywny konflikt korzeniowo- dyskowy w pierwszym etapie leczy się zachowawczo. Silny, przewlekły ból nie reagujący na terapię jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Bezwzględnym wskazaniem do operacji jest zaburzenie funkcji zwieraczy pęcherza lub odbytu.

Praktyka pokazuje, że najczęstszą przyczyną bólu promieniującego do kończyny dolnej jest:
- rwa kulszowa gruszkowata-  mięsień gruszkowaty przebiega w sąsiedztwie nerwu kulszowego, przy jego nadmiernym napięciu dochodzi do ucisku na ów nerw. Pacjent odczuwa ból tylno-bocznej powierzchni uda. Ruchy tułowia są zazwyczaj wolne od bólu.
- więzadło krzyżowo-guzowe- topografia bólu: tylna powierzchnia uda, może schodzić aż do stopy, do kostki bocznej lub przyśrodkowej
-więzadło biodrowo-lędźwiowe- ból tylnej powierzchni uda, rzadko schodzący poniżej dołu podkolanowego.